Χρήσιμες συμβουλές τόσο για τον τρόπο που μπορείτε να φωτογραφίζετε όσο και για κάποιες βασικές ρυθμίσεις της μηχανής, που θα σας βοηθήσουν να επιτύχετε ένα αξιοπρεπές και σύμφωνα με τα γούστα σας αποτέλεσμα.

Το χόμπι της φωτογράφισης αποτελεί μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να διευρύνετε την παρατηρητικότητά σας και τον τρόπο που αντιλαμβάνεστε τον χώρο γύρω σας. Η τεχνολογική εξέλιξη είναι σύμμαχός σας σε αυτή την προσπάθεια. DSLR, mirrorless, compact ή ακόμα και φωτογραφικές με αρκετές από τις δυνατότητες των παραπάνω κατηγοριών ενσωματώνονται, πλέον, στις συσκευές των κινητών. Ο,τι και αν διαθέτετε μπορεί να γίνει το «όπλο» σας στο κυνήγι της στιγμής που θα απαθανατίσετε και θα εντάξετε στη συλλογή των αποτυπωμένων για πάντα αναμνήσεών σας.

Εξάσκηση

Ο καλύτερος τρόπος για να αναπτύξετε τον φωτογραφικό σας χαρακτήρα και τις ικανότητές σας είναι να εξασκηθείτε. Ανεξαρτήτως τεχνικών γνώσεων, οι δεξιότητές σας θα βελτιώνονται σταδιακά, αναλογικά με τον χρόνο που περνάτε στην πίσω πλευρά του κλείστρου. Πειραματιστείτε, απαλλαγμένοι από το άγχος του αποτελέσματος.

Διαβάστε

Ο καλύτερος τρόπος για να γνωρίσετε τη μηχανή σας είναι να διαβάσετε το εγχειρίδιό της. Ισως φαντάζει προφανές, αλλά πολύς κόσμος παραλείπει αυτό το ιδιαίτερα σημαντικό βήμα.

Πλησιάστε… δεν δαγκώνει

Προσεγγίζοντας το θέμα σας λίγο πιο κοντά, εκτός του ότι θα γεμίσει το κάδρο σας με περιεχόμενο, αναδεικνύοντας περισσότερο τη φωτογραφία σας, θα διαπιστώσετε πως μπορείτε να βλέπετε καλύτερα τις εκφράσεις του προσώπου, όσον αφορά τουλάχιστον στα πορτρέτα.

Καρτέρι

Εάν η φωτογραφία σας δεν περιέχει κάποιο κύριο θέμα ή σημείο ενδιαφέροντος, μάλλον κατατάσσεται στην κατηγορία των αδιάφορων. Αναζητήστε ένα θέμα, το οποίο αποτελεί σημείο ηρεμίας για τα μάτια σας. Περιμένετε μέχρι να γίνει κάτι που θα τραβήξει το βλέμμα σας. Ενα τυχαίο γεγονός, όπως ένας περαστικός ποδηλάτης, προσθέτει ένα ισχυρό σημείο εστίασης στο κάδρο σας, προσφέροντας νέα διάσταση, με μια αυθεντική ιστορία να διηγηθεί.

Ακολουθήστε το φως

Πριν φωτογραφίσετε, δώστε λίγο χρόνο στην παρατήρηση του φωτός. Είτε αυτό είναι φυσικό από τον ήλιο είτε από κάποια τεχνητή πηγή, όπως μια λάμπα, η επίδρασή του στα αντικείμενα έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Αναδεικνύει μία περιοχή ή ρίχνει δραματικές σκιές; Εκμεταλλευτείτε το! Για παράδειγμα, μια λήψη με τον ήλιο ακριβώς πίσω από την πλάτη σας δημιουργεί ίσως ένα λιγάκι βαρετό αποτέλεσμα. Πειραματιστείτε με το φως πλάι από το θέμα σας, αποτυπώνοντας μια πιο ενδιαφέρουσα φωτογραφία.

Φλας τη μέρα;

Η πρώτη σκέψη σχετικά με τη χρήση του φλας είναι το βράδυ και οι εσωτερικοί ή σκοτεινοί χώροι. Ακόμα, όμως, και αν έξω επικρατεί λιακάδα, ο ήλιος μπορεί να δημιουργήσει «σκληρές» σκιές στο θέμα σας. Ενεργοποιώντας το φλας, μπορείτε να τονίσετε με φως τα αντιαισθητικά, σκοτεινά σημεία που επιθυμείτε να φωτογραφίσετε.

Επιστρατεύστε το χιούμορ

Εφόσον επιδιώκετε να απαθανατίσετε πορτρέτα, οι εκφράσεις των προσώπων παίζουν τον πιο σημαντικό ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα της λήψης. Ενα αυθόρμητο αστείο είναι σίγουρα πιο αποτελεσματικό για να «σπάσει ο πάγος» και να αποτυπώσετε εν τέλει ένα αβίαστο και όχι επιτηδευμένο χαμόγελο.

Προοπτική

Δοκιμάστε να διαφοροποιηθείτε από το σύνηθες ύψος σας. Σκύψτε, υπερυψωθείτε ή ξαπλώστε! Δείτε πως η αλλαγή της προοπτικής σας μπορεί να μεταμορφώσει τον δυναμισμό της εικόνας. Μια φωτογραφία, την οποία τραβάτε σκυμμένοι μπορεί να προσδώσει ένταση στο θέμα σας, ενώ η αύξηση τους ύψους να το ελαχιστοποιεί μέσα στο κάδρο.

Μπαταρία

Μία σκόπελος, στην οποία μπορεί να προσκρούσουμε πολύ εύκολα είναι η επάρκεια της μπαταρίας. Ειδικά για τους χρήστες mirrorless φωτογραφικών μηχανών που είναι αρκετά ενεργοβόρες μπορεί πολύ εύκολα να μας αφήσουν… πάνω στο καλύτερο. Φροντίστε μετά από κάθε σας φωτογραφική δραστηριότητα να βάλετε την μπαταρία σας να φρεσκαριστεί, αφού ως γνωστόν: «των φρόνιμων τα παιδιά, πριν πεινάσουν μαγειρεύουν».

Οι περισσότερες μηχανές έχουν στο μενού τους την επιλογή «Tv», η οποία σημαίνει Time value (τιμή χρόνου). Μέσω αυτής μπορείτε να ρυθμίζετε εσείς την ταχύτητα του κλείστρου, αφήνοντας τη μηχανή σας να αναλάβει τις ρυθμίσεις του διαφράγματος.

Θα πρέπει να έχετε υπόψη, όταν ρυθμίζετε την ταχύτητα, το πόσο γρήγορα κινείται το θέμα σας και την εστιακή απόσταση του φακού, καθώς όσο περισσότερο ζουμ χρησιμοποιείτε τόσο μεγαλύτερη είναι η ευαισθησία, ακόμα και στις πιο ανεπαίσθητες κινήσεις. Ενας εμπειρικός κανόνας για να εξαλείψετε το πρόβλημα αυτό, είναι να χρησιμοποιείτε ταχύτητα κλείστρου ίση ή μεγαλύτερη με την εστιακή απόσταση. Ετσι, σε έναν φακό 50mm μπορείτε να κάνετε χρήση ταχύτητας 1/50 ή και ταχύτερη, σε έναν 200mm ταχύτητα 1/200 ή γρηγορότερη κ.λπ.

Εάν επιθυμείτε να «παγώσετε» ένα κινούμενο αντικείμενο, θα πρέπει να υπολογίσετε την ταχύτητα της δράσης. Για παράδειγμα, η απλή ανθρώπινη κίνηση, όπως το περπάτημα, μπορεί να αποτυπωθεί καθαρά σε μια ταχύτητα κλείστρου 1/250, αλλά ένας δρομέας θα χρειαστεί 1/500 ή ακόμα και 1/1000, ενώ για πιο γρήγορα θέματα, όπως πουλιά και αυτοκίνητα, χρειάζεται ταχύτητα 1/1000 και πάνω.

Ενδεχομένως να χρειαστεί να αυξήσετε τη ρύθμιση ISO, για να μπορέσετε να χρησιμοποιήσετε πιο γρήγορη ταχύτητα κλείστρου, ιδίως όταν φωτογραφίζετε αθλήματα και σκηνές από την άγρια φύση.

Φυσικά σε σκηνές δράσης, όταν «παγώνετε» την εικόνα, τότε το αποτέλεσμα αναπόφευκτα δεν θυμίζει και πολύ… δράση. Η ένταση μιας γρήγορης σκηνής αποτυπώνεται πιο δυναμικά, όταν το θέμα είναι ευκρινές, αλλά το φόντο θολό. Για να επιτύχετε το αποτέλεσμα αυτό, θα πρέπει η ταχύτητα του κλείστρου να είναι αρκετά αργή, ενώ κατά τη διάρκεια της λήψης, θα πρέπει να μετακινείτε τη μηχανή παράλληλα με το θέμα, όσο το δυνατόν πιο κοντά στην ταχύτητα της κίνησής του. Καλό είναι να ρυθμίσετε, επίσης, την κατάσταση AF σε AI Servo ή Servo. Με αυτόν τον τρόπο η μηχανή σας θα προσαρμόζεται διαρκώς για να διατηρεί την εστίαση του κινούμενου θέματος. Τέλος, εφόσον ο φακός που χρησιμοποιείτε διαθέτει οπτικό σταθεροποιητή εικόνας, θα αντισταθμίσει οποιαδήποτε κατακόρυφη αστάθεια, καθώς μετατοπίζετε τη μηχανή οριζό-ντια και αντίστροφα.

Δοκιμάστε έκθεση μεγαλύτερης διάρκειας (π.χ. πάνω από ένα δευτερόλεπτο), για να θολώσετε εσκεμμένα μια φωτογραφία. Για να αποφύγετε την υπερέκθεση, όμως, θα πρέπει να ορίσετε τιμή μικρότερου διαφράγματος, δηλαδή, μεγαλύτερο αριθμό f (όπως f/16 ή f/22). Πλέον, μετακινώντας τη μηχανή κατά την έκθεση, θα θολώσει ολόκληρη η φωτογραφία, ενώ χρησιμοποιώντας τρίποδο για τη σταθεροποίηση της μηχανής, θα θολώνουν μόνο τα κινούμενα μέρη της σκηνής. Ενδείκνυται για να «απαλύνετε» τα κύματα και το τρεχούμενο νερό σε ένα τοπίο ή για να θολώσετε τα κινούμενα οχήματα και το πλήθος του κόσμου σε μια αστική σκηνή. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτή τη λειτουργία για διάφορα, ενδιαφέροντα, φωτογραφικά εφέ μεγάλου χρόνου έκθεσης (long exposure), να αποτυπώσετε τη θάλασσα, ώστε να φαίνεται σαν σύννεφο ή να «ζωγραφίσετε με φως» (light painting). Τέλος, η επιλογή «Β» (BULB) που έχουν οι μηχανές (συνήθως θα πρέπει να ρυθμιστούν στο «Μ», δηλαδή, Manual) είναι μια ρύθμιση για να παραμένει ανοιχτό το κλείστρο όσο χρόνο κρατάμε το κουμπί ενεργοποίησης.

Για να εξαλείψετε το ενδεχόμενο κραδασμού από το πάτημα του κουμπιού του κλείστρου, είναι χρήσιμο ένα τηλεχειριστήριο με χρονοδιακόπτη ή ακόμα και ένα ενσύρματο. Πολλές σύγχρονες ψηφιακές μηχανές διαθέτουν εφαρμογή, για να μπορείτε να ελέγχετε από απόσταση τη μηχανή, μέσω του smartphone σας.

---

Ταχύτητες κλείστρου ανά περίσταση

---

Πάγωμα κίνησης γρήγορων αυτοκινήτων   1/1000 και άνω

Τρέξιμο      1/250-1/500

Απλό περπάτημα       1/125-1/250

Παιδιά που παίζουν ή τρέχουν, ποδηλάτες 1/250-1/500

Φως ημέρας με μικρή ή καθόλου κίνηση     1/125

Σπορ, αεροπορικά show   1/1000-1/4000

Γραμμές από τα φώτα των αυτοκινήτων (light trails)    8-30”

Πυροτεχνήματα 2-4”

Νυχτερινές εξωτερικές σκηνές    1/4-8”

Αστραπές 10-20’’

Λούνα παρκ       1/15-1/4

Τοπίο φωτισμένο από την πανσέληνο     20-25’’

To μέγεθος της οπής στον φακό, μέσω της οποίας περνάει το φως στη μηχανή σας λέγεται διάφραγμα. Στην επιλογή «Av» ή «Α» (Aperture Priority Mode) της κάμερας, δίνετε προτεραιότητα στο διάφραγμα, που σημαίνει πως ελέγχετε εσείς χειροκίνητα τις τιμές του, ενώ η μηχανή φροντίζει για τα υπόλοιπα. Το σύμβολό του είναι το «f» και όταν αυτό συνοδεύεται από μικρούς αριθμούς, όπως f/2.8, τότε σημαίνει πως το διάφραγμα είναι μεγάλο, επιτρέποντας να περάσει περισσότερο φως. Πρακτικά, προσφέρει μικρό βάθος πεδίου. Εν αντιθέσει, οι μεγάλοι αριθμοί, όπως για παράδειγμα f/16, σημαίνουν μικρό διάφραγμα και κατά συνέπεια λιγότερο φως να εισέρχεται στη μηχανή. Το αποτέλεσμα σε αυτή την περίπτωση είναι μεγάλες εστιασμένες περιοχές από το προσκήνιο έως το φόντο.

Επαγγελματικά bokeh

Ενα από τα πιο διαδεδομένα εφέ που μπορείτε να επιτύχετε, μέσω του χειρισμού του διαφράγματος, είναι το bokeh. Ο όρος bokeh προέρχεται από την ιαπωνική λέξη boke που σημαίνει «θολό» ή «συγκεχυμένο», καθώς επίσης και από τη φράση boke-aji που σημαίνει «θολή εμφάνιση».

Για να εξασφαλίσετε bokeh σε μια φωτογραφία, θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε έναν γρήγορο φακό. Oσο πιο ταχύς είναι ο φακός τόσο καλύτερα. Χρειάζεστε, λοιπόν, έναν με διάφραγμα τουλάχιστον f/2.8, ενώ τα ταχύτερα διαφράγματα f/2, f/1.8 ή f/1.4 είναι ιδανικά. Μην ανησυχείτε, όμως, εάν δεν έχετε κάποιο πολύ γρήγορο φακό. Αυξάνοντας την απόσταση μεταξύ του φόντου και του θέματός σας, μπορείτε να δείτε bokeh σε φωτογραφίες που έχουν τραβηχτεί με μικρότερα διαφράγματα.

Στην περίπτωση που το φόντο είναι πολύ κοντά στο θέμα σας, τότε ενδέχεται αυτά τα δύο να μην έχουν ευκρινή όρια μεταξύ τους στη φωτογραφία σας. Οταν είναι δυνατό, διατηρείτε μεγάλη απόσταση ανάμεσα στο θέμα και στο φόντο που θέλετε να αποεστιάσετε. Είναι ευκολότερο να πετύχετε μικρό βάθος πεδίου, με μεγαλύτερες εστιακές αποστάσεις. Εστιακές αποστάσεις μεταξύ 75mm και 100mm είναι ιδανικές για τη λήψη πορτρέτων, με όμορφο, θολό φόντο. Εάν χρησιμοποιήσετε κόντρα ή πλευρικό φωτισμό, το bokeh μπορεί, επίσης, να έχει πιο όμορφη εμφάνιση. Εν κατακλείδι, ανοίξτε το διάφραγμα και πειραματιστείτε για το βέλτιστο αποτέλεσμα!

Ανάλογα με την ώρα της μέρας που φωτογραφίζετε και τις καιρικές συνθήκες, θα πρέπει να ρυθμίζετε αντίστοιχα τη φωτοευαισθησία της μηχανής σας (ISO). Για παράδειγμα, ένα ηλιόλουστο μεσημέρι, το χαμηλό ISO, όπως 100 ή 200, είναι ό,τι πρέπει. Εάν κάνετε νυχτερινή λήψη χωρίς τρίποδο, θα πρέπει να αυξήσετε αντίστοιχα αυτόν τον αριθμό, ώστε να επωφεληθείτε από το λιγοστό διαθέσιμο φως. Επίσης, εάν το θέμα σας είναι κακοφωτισμένο, πάλι θα πρέπει  να κάνετε χρήση υψηλού ISO, όπως 800 ή 1600.

Σε περίπτωση που προσπαθείτε να αποτυπώσετε γρήγορη κίνηση και κάνετε χρήση υψηλής ταχύτητας του κλείστρου, ώστε να «παγώσετε» την κίνηση, τότε θα πρέπει και πάλι να χρησιμοποιήσετε υψηλό ISO, για να προλάβει ο αισθητήρας να επωφεληθεί του φωτός σε λιγότερο χρόνο.

Αντίστοιχα, σε μια αργή ταχύτητα κλείστρου θα πρέπει το ISO να παραμείνει χαμηλά, ώστε να αναδείξετε την κίνηση.