Το λεξικό του hi-fi ήχου

Τί είναι το subwoofer, η “μπάφλα”, ο προενισχυτής και τα tweeter; Αν κάνετε έρευνα αγοράς για να αποκτήσετε το νέο ηχοσύστημα των ονείρων σας, το παρακάτω γλωσσάρι θα σας κατατοπίσει…

Γράφει ο Γιάννης Μαργέτης
Από τη στιγμή που πρωτοχρησιμοποιήθηκε ο όρος «hi-fi» έχουν περάσει περίπου 60 χρόνια. Πολλά… Κι όμως σήμερα λίγοι είναι αυτοί που πραγματικά γνωρίζουν καλά τι είναι το hi-fi. Και επειδή ζούμε σε μια εποχή που κατακλύζεται από τεχνικούς όρους θα ήταν καλό να δούμε και να εξηγήσουμε μερικές από τις βασικές έννοιες που θα μας βοηθήσουν να το μάθουμε καλύτερα.

Λέγοντας ηχοσύστημα hi-fi εννοούμε ένα πακέτο συσκευών ήχου, οι οποίες μπορούν να μας προσφέρουν μουσικές ακροάσεις σε ποιότητα που πλησιάζει αυτή μιας αυθεντικής μουσικής παράστασης. Ένα τυπικό ηχοσύστημα σήμερα αποτελείται συνήθως από τις εξής συσκευές: CD player ή DVD (ακόμα καλύτερα σήμερα μπορεί να υπάρχει μια συσκευή ΒluRay), ενισχυτής, ένα σετ δύο ηχείων και πιθανώς κάποιο πικάπ για όσους έχουν συλλογές δίσκων βινυλίου. Δίπλα σε αυτά, όμως, μπορεί κανείς να συναντήσει σε πιο εξελιγμένα συστήματα και κάποιον προενισχυτή, έναν music server για τους «προχωρημένους» τεχνολογικά, αλλά και περισσότερα ηχεία για την απόδοση ήχου surround.

Απόκριση συχνοτήτων : Ένας τρόπος μέτρησης της ακρίβειας με την οποία ένα ηχοσύστημα αποδίδει τις διάφορες συχνότητες του ήχου. Ένα σύστημα που αποδίδει συχνότητες από 20 Ηz έως 20 ΚΗz στα 3 dΒ θεωρείται εξαιρετικό.

Woofer (Γούφερ): Συσκευή παραγωγής ήχου (φωναγωγός) που αποτελεί τμήμα ενός ηχείου, η οποία παράγει χαμηλής συχνότητας ήχο, σε συχνότητες από 40 Ηz έως 1 ΚΗz, με άλλα λόγια τα γνωστά μας «μπάσα». Ο όρος προκύπτει από το γαύγισμα του σκύλου (γουφ). Στην κατασκευή των γούφερ (όπως και στα τουίτερ) χρησιμοποιούνται εξελιγμένα υλικά, όπως κράματα τιτανίου και βηρυλλίου.

Ενεργά ηχεία: Ηχεία τα οποία ενσωματώνουν ενισχυτή για όλες τις συχνότητες. Εκτός από τα subwoofer, τα υπόλοιπα ηχεία σπάνια έχουν ενσωματωμένο ενισχυτή.

Ενισχυτής: Συσκευή η οποία αυξάνει την τάση του σήματος που έρχεται από τις συσκευές αναπαραγωγής (CD, πικάπ κ.ά.). Στην αγορά κυκλοφορούν αναλογικοί και ψηφιακοί ενισχυτές (με τους δεύτερους να μπορεί να είναι στερεοφωνικοί ή πολυκάναλοι –για home cinema), καθώς και ενισχυτές που ενσωματώνουν ραδιοφωνικό δέκτη.

Ευαισθησία: Τρόπος μέτρησης της ακρίβειας στη μετατροπή της ηλεκτρικής ενέργειας που έρχεται από τον ενισχυτή σε ακουστική ενέργεια από τα ηχεία (ή τα ακουστικά). Όσο πιο ευαισθητά είναι τα ηχεία τόσο μεγαλύτερη είναι η ένταση ήχου που αποδίδουν. Μετριέται σε decibel (dΒ) και κάθε 3 dΒ αντιστοιχούν σε διπλάσια ποσότητα ενέργειας. Με βάση τα παραπάνω, εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι σε ένα ηχοσύστημα είναι προτιμότερη η αγορά πιο ευαίσθητων ηχείων από αυτή ενός πιο ισχυρού ενισχυτή.

Ηχεία 2 – 2,5 – 3 δρόμων: Ανάλογα με το πώς κατανέμουν τις συχνότητες του ηχητικού σήματος, τα ηχεία ονομάζονται 2 – 2,5 ή τριών δρόμων. Στα ηχεία τριών δρόμων, το σήμα κατανέμεται σε τρεις μπάντες συχνοτήτων, με τις υψηλές να πηγαίνουν στο τουίτερ, τις μέσες να πηγαίνουν στο midrange driver και τις χαμηλές σε ένα ή περισσότερα γούφερ. Στα ηχεία 2 δρόμων οι συχνότητες μοιράζονται μεταξύ τουίτερ και γούφερ, ενώ κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στα ηχεία 2,5 δρόμων. Επί της ουσίας, δεν επηρεάζει ο τύπος του ηχείου άμεσα το ηχητικό αποτέλεσμα, αν και τα ηχεία τριών δρόμων πετυχαίνουν πιο καθαρή και ακριβή επίδοση.

Ηχοσύστημα 5.1 – 6.1 – 7.1: Τα περισσότερα ηχοσυστήματα surround βασίζονται στη χρήση πολλών ηχείων, τα οποία αναπαράγουν διαφορετικούς ήχους. Εκτός από το subwoofer που είναι στάνταρντ σε όλα τα συστήματα, στα πακέτα 5.1 υπάρχουν δύο κύρια ηχεία, ένα κεντρικό διαλόγων και δύο περιφερειακά. Στα home cinema 6.1 και 7.1 υπάρχουν επιπλέον ένα ή δύο ακόμα περιφερειακά ηχεία που τοποθετούνται πίσω από τον ακροατή.

Θύρα ΗDΜΙ: Σύγχρονη ψηφιακή θύρα, η οποία επιτρέπει τη μεταφορά εικόνας υψηλής ευκρίνειας και πολυκάναλου ήχου σε πολύ καλή ποιότητα.

Θύρα RCΑ: Αναλογική θύρα για τη μεταφορά ήχου, αλλά και βίντεο.

Μπάσα: Ήχοι χαμηλής συχνότητας, κατά κανόνα όσοι είναι κάτω από τα 150 Ηz. Το ανθρώπινο αυτί δεν είναι τόσο ευαίσθητο στα μπάσα όσο στις υπόλοιπες συχνότητες.

Μπάφλα: Το πιάτο που σκεπάζει τον οδηγό του ηχείου, ώστε να μειώνεται ο θόρυβος, αλλά και να προστατεύεται το ηχείο.

Νεοδύμιο: Σπάνιο χημικό στοιχείο το οποίο χρησιμοποιείται για την κατασκευή πολύ ισχυρών και αποδοτικών μαγνητών, οι οποίοι ενσωματώνονται σε πολύ αποδοτικά σετ ηχείων και κυρίως ακουστικών.

Dolby Digital: Τα εργαστήρια της Dolby έχουν δημιουργήσει μεγάλο αριθμό κωδικοποιητών, οι οποίοι επιτρέπουν τη συμπίεση του ηχητικού σήματος χωρίς να χάνεται τίποτα σε ποιότητα. Ένας από αυτούς είναι ο Dolby Digital ο οποίος υποστηρίζει bit rate μέχρι και 640 kb/s.

Οπτική – Ομοαξονική Θύρα: Πρόκειται για ψηφιακές θύρες που επιτρέπουν τη μεταφορά πολυκάναλου ήχου σε υψηλή ποιότητα με ελάχιστες απώλειες και παραμόρφωση.

Παραμόρφωση: Ανακρίβεια που προκύπτει στην αναπαραγωγή του ηχητικού σήματος και προκύπτει ως τρεμόπαιγμα στη συχνότητα ή ως θόρυβος.

Προενισχυτής: Ενισχυτής ο οποίος τοποθετείται μεταξύ ολοκληρωμένου ενισχυτή και συσκευών αναπαραγωγής, ώστε να εξασφαλίζεται ότι είναι σταθερό το επίπεδο έντασης που φτάνει στον ολοκληρωμένο ενισχυτή από τις συσκευές αναπαραγωγής. Απαραίτητο κυρίως όταν χρησιμοποιείται πικάπ.

Subwoofer (ή υπογούφερ): Σε αντίθεση με τα γούφερ, παράγει ήχο σε βαθύ μπάσο, δηλ. συχνότητες συνήθως κάτω από τα 40 Ηz.

Tweeter (Τουίτερ): Τα τουίτερ (από τον ήχο που κάνουν τα πουλιά) παράγουν ήχο σε υψηλές συχνότητες, που ξεκινάει κατά κανόνα πάνω από τα 1.000 Ηz και πολλές φορές φτάνει ακόμα και τα 20.000 Ηz.