Σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα κατείχε την όγδοη θέση σε ποσοστό παραοικονομίας στους «27» της Ευρωπαϊκής Ενωσης με ποσοστό 24,3% του ΑΕΠ, περίπου 45 δισ. ευρώ, σημειώνοντας μείωση κατά μόλις 0,4 ποσοστιαίες μονάδες κατά το 2010-2012.
Του Αλεξανδρου Κ. Παπασπυριδη*
Καθημερινή, Σάββατο 4 – Κυριακή 5 Ιανουαρίου 2014
Υπολογίζοντας το μέσο ποσοστό φορολόγησης σε 30%, η απώλεια εσόδων για το Δημόσιο ανέρχεται σε περίπου 14 δισ. ευρώ ετησίως. Εάν η Ελλάδα καταφέρει να μειώσει την παραοικονομία στον μέσο όρο της Ε.Ε., ήτοι κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες, θα εξασφαλίσει επιπλέον έσοδα 5,6 δισ. ετησίως. Αυτό το ποσό αντιστοιχεί στο 50% του προβλεπόμενου ελλείμματος του κρατικού προϋπολογισμού (το οποίο θα μειωνόταν έτσι στο 3%) ή στο διπλάσιο της μείωσης των συντάξεων το 2012-2013.
Ενα από τα μέτρα που λαμβάνονται είναι η μείωση του ορίου πληρωμών με μετρητά και η αντικατάστασή τους με ηλεκτρονικές πληρωμές. Ο περιορισμός όμως αυτός σε συναλλαγές παραοικονομίας δεν υφίσταται, ενώ ο μεγάλος όγκος συναλλαγών ιδίως στον τομέα των υπηρεσιών βρίσκεται σε συναλλαγές χαμηλής σχετικά αξίας που είναι χαμηλότερες του ορίου και έτσι το μέτρο είναι χαμηλής αποτελεσματικότητας.
Οι ηλεκτρονικές πληρωμές δεν είναι όμως μόνο οι πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες και το Internet banking αλλά και η χρήση νέων τεχνολογιών μέσω κινητών τηλεφώνων και του Internet. Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα τόσο σε ανεπτυγμένες χώρες με χρήση ηλεκτρονικών πορτοφολιών και της τεχνολογίας NFC (Near-Field Communications) σε smartphones, όσο και στις αναπτυσσόμενες, όπως π.χ. στην Κένυα, όπου το σύστημα M-Pesa για πληρωμές μέσω κινητών τηλεφώνων έχει γνωρίσει μεγάλη επιτυχία. Για το 2013 ο αριθμός πληρωμών μέσω κινητών τηλεφώνων εκτιμάται ότι ανέρχεται παγκοσμίως σε 17 δισ. συναλλαγές, με ετήσιο ρυθμό αύξησης που ξεπερνά το 50%.
Η Ελλάδα, παρ’ όλη την άνθηση που γνώρισαν οι πιστωτικές κάρτες, παραμένει ουραγός στη χρήση πληρωμών με τρόπους άλλων των μετρητών με λιγότερες από 20 πληρωμές ανά κάτοικο την ώρα που στη Φινλανδία ξεπερνούν τις 350 και στην Πορτογαλία, τις 150.
Γιατί όμως τα μετρητά είναι ακόμα κυρίαρχα στις συναλλαγές; Συνοπτικά θα ξεκινούσαμε από το ίδιο το κράτος που μόλις πρόσφατα έχει αρχίσει να μειώνει τη χρήση μετρητών στις συναλλαγές του με τους πολίτες και επιχειρήσεις, το κόστος της συναλλαγής από πλευράς εμπόρου καθώς και ότι αποτελεί αντικίνητρο για τον καταναλωτή το ότι οι συναλλαγές με κάρτες χρησιμοποιούνται ως τεκμήριο διαβίωσης.
Δεδομένου ότι οι παράγοντες που μπορούν να μειώσουν την παραοικονομία είναι μακροχρόνια, υπάρχει μόνο ένας παράγων, ο οποίος μπορεί να επιφέρει θετικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα άμεσα και θεαματικά: κατάργηση των μετρητών πλήρως και χρήση μόνο ηλεκτρονικών πληρωμών στη χώρα μας. Οι ηλεκτρονικές πληρωμές θα μπορούν να γίνονται μέσω διαφορετικών τεχνολογικών λύσεων, όπως χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες, κινητά τηλέφωνα, κ.ά. ώστε ο ανταγωνισμός να μειώσει το κόστος συναλλαγής και να προσφέρει οφέλη στον καταναλωτή.
Η Ελλάδα μπορεί να πρωτοπορήσει και να δείξει ότι μέσω της καινοτομίας μπορεί να πετύχει δημοσιονομικά οφέλη και ταυτόχρονα τεράστια αναπτυξιακά οφέλη, καθώς η χώρα θα αποτελέσει πόλο έλξης για όλους τους τεχνολογικούς κολοσσούς. Ετσι θα αναπτυχθεί ένα οικοσύστημα ελληνικών εταιρειών με σύμπραξη κορυφαίων τεχνολογικών εταιρειών, το οποίο θα μπορέσει να εξάγει την τεχνογνωσία. Επίσης, θα απελευθερώσει σημαντικούς οικονομικούς πόρους (μελέτες αναφέρουν ότι το κόστος κάθε συναλλαγής σε μετρητά είναι περίπου 0,75 ευρώ), θα απλοποιήσει τις φορολογικές διαδικασίες και θα αυξήσει την παραγωγικότητα.
Δεν ισχυρίζομαι ότι δεν υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις για την επιτυχία του εγχειρήματος. Η ασφάλεια και η ιδιωτικότητα των συναλλαγών, η χρηστικότητα των λύσεων είναι μερικοί από τους παράγοντες που αναφέρονται συχνά. Εάν γίνει σοβαρή δουλειά σε αυτούς τους τομείς, τότε θα έχουμε κερδίσει διεθνή τεχνογνωσία και θα υπερκεράσουμε τους ενδοιασμούς σε συνδυασμό με μέρος του δημοσιονομικού οφέλους να επιφέρει μείωση της φορολογίας. Δεν είναι θέμα τεχνολογίας, οι λύσεις θα τελειοποιηθούν, είναι και αυτό πρώτιστα θέμα πολιτικής βούλησης για να μειωθεί η παραοικονομία και η Ελλάδα να καινοτομήσει βγαίνοντας αναπτυξιακά μπροστά.
* Ο κ. Αλέξανδρος Κ. Παπασπυρίδης είναι στέλεχος διεθνούς εταιρείας πληροφορικής στην Κ&Α Ευρώπη.
