Είναι το online νόμισμα, το μέλλον των συναλλαγών ή μήπως πρόκειται για μία «φούσκα» του διαδικτυακού κόσμου; Το bitcoin έρχεται δυναμικά και αποκτά όλο και περισσότερη διασημότητα.
Tο bitcoin θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως μια σειρά από μονάδες ελεύθερου λογισμικού που είναι δωρεάν διαθέσιμες σε όλες τις χώρες του κόσμου, καταργώντας στην πράξη τους περιορισμούς που προκύπτουν από την κυκλοφορία συναλλάγματος. Η χρήση του λογισμικού μπορεί να γίνει, εφόσον υπάρχει σύνδεση στο internet. Η βασική λειτουργία του λογισμικού έγκειται στην εκτέλεση συναλλαγών bitcoins και την αναμετάδοση πληροφοριών ανάμεσα σε κόμβους και την επιβεβαίωση της εγκυρότητάς τους για το υπόλοιπο δίκτυο. Καθώς το λογισμικό είναι ανοιχτού κώδικα, υπάρχει δυνατότητα για διαφορετικές εκδόσεις και εκδοχές του.
Ο μέγιστος αριθμός bitcoins που θα παραχθεί ποτέ, σύμφωνα με τη Wikipedia, είναι 21 εκατ. και ο ρυθμός παραγωγής τους θα ελαττώνεται σταδιακά έως περίπου το 2140, οπότε και θα παραχθεί το τελευταίο. Αυτή η μέθοδος σε κάποιο βαθμό προσομοιάζει την πορεία διάθεσης ενός πολύτιμου μετάλλου (άργυρος, χρυσός) στην παγκόσμια αγορά. Αρχικά, η εξόρυξή του είναι εύκολη και σχετικά μεγάλες ποσότητες είναι πιο εύκολα διαθέσιμες, προοδευτικά, όμως, γίνεται σπανιότερο έως ότου εξαντληθούν τα αποθέματα του πλανήτη. Κάθε bitcoin διαιρείται έως 8 δεκαδικά ψηφία (έως 0,00000001), επιτρέποντας μικροσυναλλαγές που δεν είναι δυνατές με άλλα μέσα ή συμβατικά νομίσματα. Η προσθήκη περισσότερων ακόμα δεκαδικών επαφίεται στη συναίνεση του δικτύου, αν αυτό χρειαστεί στο μέλλον.
Οι συναλλαγές σε bitcoin συμβαίνουν άμεσα και ανακοινώνονται ταυτόχρονα σε όλο το δίκτυο ανά τον πλανήτη. Αυτό δεν απαιτεί άλλες υποδομές, πέρα από κάποια μορφή του δωρεάν λογισμικού σε υπολογιστή ή σε smartphone και σύνδεση στο διαδίκτυο. Το παρόν κόστος για κάθε συναλλαγή, ανεξαρτήτως μεγέθους, ανάγεται περίπου στα 5 eurocents και είναι προαιρετικό, αν δεν υπάρχει βιασύνη επιβεβαίωσης της συναλλαγής.
Σε ακόμα πιο σύνθετα δίκτυα υπό την σκέπη επί μέρους ελεγκτικών δικτύων, το κόστος συναλλαγών/αγορών δύναται να προσεγγίσει πολύ χαμηλότερες τιμές. Το ποσό αυτό αποδίδεται αυτόματα στους χρήστες που εκτελούν τους ελέγχους των συναλλαγών και την επιβεβαίωση της αντικειμενικότητάς τους, ως αμοιβή για την επεξεργαστική ισχύ που επενδύουν στην προστασία του δικτύου από κακόβουλες επιθέσεις.
Η ιστορία του χρήματος
H πρώτη αναφορά στο bitcoin έγινε το 2008 από τον Satoshi Nakamoto, που το περιέγραψε ως ένα online σύστημα πληρωμών, ενώ το 2009 έγινε η πρώτη παρουσίασή του ως ένα λογισμικό ανοιχτού κώδικα. Μία από τις πρώτες καταγεγραμμένες συναλλαγές σε bitcoin έγινε μεταξύ του cypherpunk, Hal Finney, και του Sakamoto. Τα προβλήματα στο bitcoin ξεκίνησαν από το 2009, όταν μία κακόβουλη χρήση, που εντοπίστηκε, επέτρεπε τη δημιουργία μεγάλων ποσοτήτων νομίσματος, ενώ το Μάρτιο του 2013 δύο δίκτυα bitcoin λειτουργούσαν παράλληλα και οδήγησαν σε προσωρινή παύση των συναλλαγών.
Εκείνη την εποχή, όμως, ξεκίνησαν και τα μεγάλα websites να αποδέχονται το νέο νόμισμα στις συναλλαγές τους. Εκτός από τα μεγάλα websites, bitcoins ξεκίνησαν να χρησιμοποιούνται και από… παράνομους για να μην τους πιάνει η «τσιμπίδα» του νόμου. Τον Οκτώβριο του 2013, το bitcoin έφτασε και στην Κίνα, όταν η μηχανή αναζήτησης Baidu άρχισε να το αποδέχεται στις συναλλαγές. Σύντομα, όμως, έπαυσε η κίνηση virtual νομισμάτων στην Κίνα. Το πρώτο ATM που έβγαζε bitcoin εγκαταστάθηκε τον Οκτώβριο του 2013 στο Βανκούβερ του Καναδά. Μέχρι τις 23 Νοεμβρίου 2013 η συνολική κεφαλαιακή αξία των bitcoin είχε ξεπεράσει τα 10 δισ. δολάρια. Το Φεβρουάριο του 2014, το Mt.Gox, ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα συναλλαγής και διακίνησης bitcoins ανακοίνωσε τη χρεωκοπία του.
Ενα παράδειγμα συναλλαγής με bitcoin
Ο χρήστης Α επιθυμεί την αποστολή X bitcoin στο χρήστη Β. Για να είναι έγκυρη αυτή η συναλλαγή κατά τους κανόνες του δικτύου, πρέπει να αποδείξει ότι είναι κάτοχός τους και να υποδείξει στο δίκτυο σε ποιον χρήστη επιθυμεί να μεταφερθούν. Η απόδειξη της κατοχής από το χρήστη Α γίνεται με την «υπογραφή» με το ιδιωτικό κλειδί του και η υπόδειξη της «διεύθυνσης» αποστολής είναι το δημόσιο κλειδί του χρήστη Β. Ολες οι συναλλαγές εκτελούνται άμεσα και υποβάλλονται στο αποκεντρωμένο δίκτυο για επιβεβαίωση της εγκυρότητάς τους. Οι συναλλαγές ομαδοποιούνται (σε blocks), βάσει των κανόνων του δικτύου, και οι επικρατέστερες (με τη μεγαλύτερη εγκυρότητα) ομάδες τοποθετούνται στη συνέχεια μιας αλυσίδας (blockchain) που ξεκινάει με την πρώτη συναλλαγή που έγινε το 2009 και φτάνουν έως την πιο πρόσφατη.
Το δίκτυο είναι σχεδιασμένο κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να προκύπτει μια τέτοια ομάδα συναλλαγών στην κορυφή της αλυσίδας περίπου κάθε δέκα λεπτά. Κάθε νέα ομάδα συναλλαγών που τοποθετείται στην κορυφή της αλυσίδας, επιβεβαιώνει όχι μόνο τις συναλλαγές που περιέχονται σε αυτή, αλλά και την εγκυρότητα των προηγούμενων ομάδων και άρα την εγκυρότητα όλων των συναλλαγών που έχουν εκτελεστεί.
Ολη αυτή η αλυσίδα, όπως και η αλληλουχία όλων των συναλλαγών που έχουν εκτελεστεί έως τώρα, είναι δημοσίως διαθέσιμη και προσβάσιμη από οποιονδήποτε, με τη μορφή των δημόσιων κλειδιών που έχουν ανταλλάξει bitcoins, αλλά και των ποσών που έχουν διακινηθεί μεταξύ τους. Εχοντας, πλέον, επιβεβαιωμένα τη νέα ιδιοκτησία του ποσού Χ, ο χρήστης Β, με τη χρήση του ιδιωτικού του κλειδιού, μπορεί κατόπιν να αποστείλει αντίστοιχα το ποσό σε όποιον χρήστη επιθυμεί (γνωρίζει το δημόσιο κλειδί του).
Κάθε χρήστης μπορεί να έχει σχεδόν απεριόριστο αριθμό δημόσιων και αντίστοιχων ιδιωτικών κλειδιών, ασφαλισμένα υπό τον έλεγχό του (στον υπολογιστή ή στο κινητό του ή και σε πολλές άλλες μορφές). Το σύνολο αυτών αποτελεί ένα είδος ψηφιακού πορτοφολιού του οποίου τα ιδιωτικά κλειδιά πρέπει να μείνουν κρυφά για την αποφυγή απώλειας των περιεχόμενων bitcoin.
Εφόσον το δημόσιο κλειδί παράγεται από το ιδιωτικό, και εφόσον το ιδιωτικό κλειδί είναι το μόνο μέσο που επιτρέπει τη μεταφορά των bitcoins εκτός πορτοφολιού, αν ο χρήστης χάσει ή αποκαλύψει το ιδιωτικό κλειδί του, ουσιαστικά χάνει την αποκλειστική κυριότητα των bitcoins του.
