Πάντα λέγαμε ψέματα. Οι νέες τεχνολογίες απλώς αλλάζουν τους τρόπους αλλά και τα αίτια που μας οδηγούν σε αυτή τη συμπεριφορά.
Ανάμεσα στα πολλά μη αληθή που μπορεί κανείς να εκστομίσει είναι αυτά που οι επιστήμονες του πανεπιστημίου Κορνέλ ονόμασαν «ψεύδη θαλαμηπόλους», ψέματα, δηλαδή, που μας εξυπηρετούν καθώς χρησιμοποιούνται για να αποκλιμακώσουν δυσάρεστες κοινωνικές καταστάσεις όπως π.χ. να δώσουμε τέλος σε μια μακρά συζήτηση σε κάποιο chat room. «Πρέπει να φύγω, ήλθε το αφεντικό», μπορεί να γράψει κάποιος για να ξεφορτωθεί τον ιντερνετικό συνομιλητή του «πρέπει να πάω για φαγητό» γράφει ένας άλλος, ενώ στην πραγματικότητα απλά βαρέθηκε τη διαδικτυακή συζήτηση και θέλει να παρακολουθήσει τηλεόραση.
Το γεγονός ότι μπορούμε οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας ή της νύχτας να αναζητήσουμε τον σύντροφο, τον φίλο, τον γνωστό ή τον συνάδελφο και να τον βρούμε καθιστά αναγκαία τέτοια ψέματα. Οι επιστήμονες του Κορνέλ κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το «ψεύδεσαι» γίνεται πολύ ευκολότερο χάρη στα γραπτά μηνύματα. Οσοι στέλνουν sms στο κινητό τηλέφωνο δεν γνωρίζουν πότε θα διαβασθούν, ούτε πού θα βρίσκεται τη δεδομένη στιγμή και τι θα κάνει ο παραλήπτης τους.
Η νέα τεχνολογία
Στην έρευνα του Κορνέλ εξετάστηκαν 5.936 μηνύματα, εκ των οποίων το 10,7% ήταν παραπλανητικά. Το 30% αυτών των «παραπλανητικών» sms μπορούσε να τοποθετηθεί στην ομάδα των λεγομένων «ψευδών θαλαμηπόλων». Συγκριτικά, στην ίδια κατηγορία ανήκαν μόνο το 20% ηλεκτρονικών επιστολών. Παραδόξως, η σύγχρονη τεχνολογία, παρότι μας διευκολύνει να παραμυθιάζουμε όποιον θέλουμε, χρησιμοποιείται και για να μας κάνει πιο φιλαλήθεις. Υπηρεσίες όπως το Blackberry Messenger δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να μάθουν πότε ακριβώς διαβάζεται το μήνυμα που έστειλαν, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν δικαιολογίες του τύπου «τι κρίμα, δεν έλαβα τίποτα γιατί η μπαταρία έπεσε χτες το βράδυ». Επίσης άλλες εφαρμογές όπως η Google Latitude αποκαλύπτει σε ποιο ακριβώς γεωγραφικό σημείο βρίσκεται το κινητό στο οποίο στείλαμε το μήνυμα και κατά συνέπεια το «συγγνώμη άργησα διότι κόλλησα στην κίνηση» δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία όταν βρισκόσασταν σπίτι σας και κοιμόσασταν.
Το κοινωνικό σύνολο, φυσικά, έχει ήδη αρχίσει να προσαρμόζεται στη νέα πραγματικότητα που γέννησε η τεχνολογία και αναζητά τρόπους με τους οποίους είναι δυνατόν να παρακάμψει κανείς το Blackberry Messenger και να διαβάσει τα μηνύματά του χωρίς να τον πάρει χαμπάρι κανείς. Κάποιοι χρήστες, μάλιστα, δημιουργούν «λέσχες ψευτών» και στηρίζουν ο ένας τον άλλο.
Τώρα που τεχνολογικά διευκολυνόμαστε να «αποφύγουμε» την αλήθεια, λέμε πράγματι περισσότερα ψέματα; «Η αποστολή μηνυμάτων και άλλες μορφές ψηφιακής επικοινωνίας έχουν μπει στη ζωή μας πολύ πρόσφατα. Γι’ αυτό, εξαρχής δεν τα θεωρούμε ιδιαίτερα αξιόπιστα. Μάλλον τα υποπτευόμαστε» εξηγεί ο Τζεφ Χάνκοκ, καθηγητής του τμήματος επικοινωνίας που υπογράφει τη μελέτη του Κορνέλ.
Η πραγματικότητα είναι ότι ο κόσμος λέει περισσότερα ψέματα από το τηλέφωνο παρά στέλνοντας sms. Αλλωστε όλοι γνωρίζουν ότι το μήνυμα θα μπορούσε να αποτελέσει «απόδειξη» κι ό,τι γράφεται εκεί δεν είναι «έπεα πτερόεντα». «Το να γράψεις σε μήνυμα κάτι που δεν θα ήθελες να κυκλοφορήσει είναι χείριστη ιδέα» συνεχίζει ο δρ Χάνκοκ. «Οποιος χρησιμοποιεί αυτό τον τρόπο επικοινωνίας πρέπει να γνωρίζει ότι πολύ πιθανόν να βρει, κάποια στιγμή, το περιεχόμενο του μηνύματός του μπροστά του».
